Odwodnienie organizmu - co należy o nim wiedzieć?
Ciało człowieka w większości składa się z wody. To ona odpowiada za prawidłową pracę narządów, transport składników odżywczych, termoregulację czy wydalanie toksyn, więc jej rola w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu jest nieoceniona. Właśnie dlatego odwodnienie może być groźne dla naszego zdrowia, a w skrajnych przypadkach nawet dla życia. Problem jednak jest w tym, że często nie zdajemy sobie sprawy, jak łatwo może dojść do zbyt niskiej zawartości wody w organizmie oraz jak możemy dostrzec ten stan.
Dlaczego stan odwodnienia jest groźny dla naszego zdrowia?
Podczas codziennego funkcjonowania nieustannie dochodzi do utraty płynów z ludzkiego organizmu poprzez oddychanie, pocenie się, oddawanie moczu, a nawet mówienie. Jedyną opcją jest jej uzupełnienie wody poprzez picie. Jeśli tego nie robimy, ciało zaczyna oszczędzać wodę, co odbija się na naszym zdrowiu i samopoczuciu.
W przypadku odwodnienia możemy zaobserwować m.in. spadek energii i koncentracji, spadek odporności czy pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci. Możemy więc śmiało stwierdzić, że odwodnienie to stan, który nie jest jedynie chwilowym dyskomfortem, lecz w dłuższej perspektywie może być początkiem poważniejszych problemów zdrowotnych.
Przyczyny odwodnienia
Przyczyn odwodnienia może być naprawdę wiele i nie wszystkie są oczywiste. Najczęściej mówimy o zbyt małym przyjmowaniu płynów, bo zdarza się, że cały dzień spędzamy w biegu, pijemy słodką kawę zamiast odpowiedniej ilości wody, a wieczorem okazuje się, że nasz bilans płynów jest dramatycznie niski.
Jednak może się zdarzyć, że pomimo wypicia takiej ilości płynów „jak zawsze”, nawodnienie organizmu nagle nie będzie na odpowiednim poziomie. Dlaczego? Taki stan rzeczy możemy zaobserwować szczególnie podczas upałów i wysokiej temperatury wewnątrz pomieszczeń, bo kiedy pocimy się intensywniej niż zwykle, tracimy znacznie większe ilości wody i elektrolitów. Innym powodem może być intensywny trening bez odpowiedniego nawodnienia, co w szczególności zdarza się początkującym osobom zaczynającym uprawianie sportu.
Odwodnienie organizmu może mieć swoje przyczyny również w innych dolegliwościach zdrowotnych, np. w chorobach układu pokarmowego - częste biegunki, wymioty czy gorączka będą powodowały gwałtowne straty płynów. Także stosowanie niektórych leków, zwłaszcza moczopędnych, które zwiększają wydalanie wody może się do tego przyczyniać.
Ryzyko odwodnienia jest znacznie większe u osób starszych i dzieci, gdyż ich organizm szybciej traci wodę, a sygnał pragnienia nie zawsze jest wystarczająco wyraźny.
W praktyce oznacza to, że odwodnienie może spotkać każdego z nas - zarówno osobę aktywną, jak i tę, która prowadzi spokojny tryb życia.
Objawy odwodnienia organizmu
Pierwsze oznaki odwodnienia bywają bardzo subtelne, dlatego łatwo je przeoczyć. Sygnałem ostrzegawczym jest suchość w ustach i lekkie uczucie pragnienia, które często ignorujemy - bo nie chce nam się wstawać po szklankę wody, bo nie lubimy „smaku” wody czy z jakiegokolwiek innego powody. A to właśnie w tym momencie organizm informuje nas, że zapasy wody są na wyczerpaniu. Jeśli go zignorujemy, pojawiają się kolejne objawy:
- ból głowy,
- osłabienie, senność, brak energii,
- zawroty głowy, szczególnie przy wstawaniu,
- problemy z koncentracją i w przyswajaniu informacji,
- sucha, matowa skóra i spierzchnięte usta,
- ciemniejszy kolor moczu i jego mniejsza ilość,
- przyspieszone bicie serca.
Skutki odwodnienia organizmu w ciężkich przypadkach mogą jawić się jako zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia tętniczego, a nawet utrata przytomności. To pokazuje, że jest to stan, którego absolutnie nie wolno bagatelizować.
Leczenie odwodnienia
Odwodnienie to stan, który wymaga szybkiej reakcji, jednak sposób leczenia zależy od jego stopnia nasilenia. W łagodnych przypadkach wystarczy regularnie uzupełniać płyny, najlepiej wodą wysokozmineralizowaną bogatą w elektrolity takie jak potas, magnez, sód, wapń i chlorki lub sięgnąć po specjalne roztwory nawadniające z elektrolitami i glukozą, które dostępne są w aptece. Szczególnie ważne jest, aby płyny dostarczać małymi łykami, ale często.
Jeśli odwodnienie pojawiło się w wyniku biegunki, wymiotów czy gorączki, oprócz samego uzupełnienia płynów, należy zadbać o wyciszenie dolegliwości, gdyż sprzyjają one ciągłej utracie wody.
W przypadku ciężkiego odwodnienia, gdy występują objawy takie jak zaburzenia świadomości, silne osłabienie czy brak oddawania moczu, konieczna bywa hospitalizacja i dożylne podanie płynów.
Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu?
Aby nie dopuścić do niedoboru płynów w organizmie, należy pić wodę regularnie, zanim poczujesz pragnienie. Jeśli czekasz, aż organizm sam upomni się o płyny, to znaczy, że lekkie odwodnienie jest już faktem. Warto więc mieć zawsze pod ręką butelkę wody i małymi łykami uzupełniać płyny przez cały dzień.
Dobre nawodnienie organizmu powinno rozpocząć się już od rana poprzez wypicie szklanki wody tuż po przebudzeniu, bo choć sen kojarzy nam się głównie z odpoczynkiem, to w ludzkim organizmie dochodzi do szeregu skomplikowanych procesów, do których wykorzystywana jest woda. Także w trakcie upałów, przy aktywności fizycznej czy chorobie należy zwiększyć ilość płynów, najlepiej wybierając wodę wysokozmineralizowaną bogatą w elektrolity lub napój izotoniczny. Dbajmy także o to, aby dostarczać naszemu organizmowi odpowiednią ilość wody.
Jak obliczyć zapotrzebowanie na wodę?
Choć najczęściej możemy spotkać się z zaleceniami mówiącymi o około 2 litrach wody dziennie dla kobiet i 2,5 litra dla mężczyzn, to jednak faktyczne zapotrzebowanie powinno być dostosowane do każdego człowieka indywidualnie, uwzględniając jego tryb życia, dietę, temperaturę otoczenia, w którym na co dzień przebywa oraz poziom aktywności fizycznej.
Najprostszym wzorem do obliczenia zapotrzebowania na wodę jest:
waga ciała (kg)×0,03 = ilość litrów wody dziennie
Wzór ten zakłada, że na każdy kilogram masy ciała powinno się spożywać około 30 ml wody. Dla porównania - osoba ważąca 60 kg powinna pić około 1,8 litra wody dziennie (60 kg x 0,03 = 1,8 l), a osoba ważąca 90 kg powinna być około 2,7 litra wody dziennie (90 kg x 0,03 = 2,7 l). Jak możemy zauważyć, różnica w tych dwóch przypadkach sięga niemal litr, co dla codziennego nawodnienia jest znaczące.
Na podstawie powyższego wzoru otrzymujemy podstawowy wynik zapotrzebowania na wodę, jednak musimy uwzględnić również pozostałe aspekty. Przede wszystkim aktywność fizyczna: zakłada się, że na każdą godzinę wysiłku należy pić dodatkowe 0,5 do 1 litra wody, w zależności od jego intensywności. Jest to ważna zasada nie tylko dla osób, które trenują, ale również dla tych, których codzienna praca wiąże się z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Dodatkowe spożycie wody będzie również dotyczyło osób, które często korzystają z sauny lub przebywają w pomieszczeniach o wysokich temperaturach, np. ze względu na warunki pracy, gdyż ich ciała będą wytracać znacznie większą ilość wody poprzez pot.
Trudno mówić tu o szczegółowych matematycznych wyliczeniach - warto jest słuchać potrzeb swojego ciała, co pozwoli na utrzymanie prawidłowego poziomu płynów w organizmie.
Facebook
Instagram
Youtube