Zastanawialiście się kiedykolwiek, jakim procesom musi zostać poddana woda, aby mogła zostać zabutelkowana i dopuszczona do spożycia? Wyjaśniamy, jakie badania przechodzi, które związki chemiczne może zawierać, a co jest w niej bezwzględnie zakazane.
Odpowiedzi na pytania, dotyczące zawartości składników mineralnych oraz badań, jakim poddawana jest każda woda zanim trafi do butelki, poszukaliśmy - nomen omen - u źródła. Gdzie dokładnie? W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych. Określa ono m.in. szczegółowe wymagania, jakie muszą spełniać różne rodzaje wód oraz maksymalne dopuszczalne poziomy naturalnych składników mineralnych, które powinny się w nich znajdować.
Naturalna woda mineralna, czyli jaka?
Aby woda mogła nosić miano „naturalnej wody mineralnej” musi zostać przebadana i oceniona m.in. pod względem hydrogeologicznym, fizykochemicznym i mikrobiologicznym. Jak czytamy w rozporządzeniu, naturalne wody mineralne w opakowaniach nie mogą zawierać składników potencjalnie toksycznych, nawet jeśli są one naturalnego pochodzenia. Mowa tu o antymonie, arsenie, barze, borze, kadmie, chromie, miedzi, cyjankach, fluorkach, ołowiu, manganie, rtęci, niklu, azotanach, azotynach i selenie, występujących w stężeniach szkodliwych dla zdrowia.
Badania mikrobiologiczne wody przy ujęciu mają natomiast wykluczyć obecność pasożytów i drobnoustrojów chorobotwórczych, ale także bakterii z grupy coli czy paciorkowców kałowych.
Woda w opakowaniu wprowadzana do sprzedaży musi więc spełniać wymagania mikrobiologiczne i nie może wykazywać żadnych negatywnych cech organoleptycznych.
Z gazem czy bez?
Naturalne wody mineralne mogą wydzielać dwutlenek węgla już u źródła lub po rozlaniu do opakowań. Takie wody dzielą się na trzy kategorie:
1) naturalna woda mineralna, naturalnie nasycona dwutlenkiem węgla (gazowana) — zawiera dwutlenek węgla pochodzący ze źródła. Jeżeli utraci pewną jego ilość, to jest ponownie nasycona CO2, pochodzącym z tego samego złoża podziemnego w ilości równej tej utraconej;
2) naturalna woda mineralna wzbogacona dwutlenkiem węgla ze źródła — zawartość CO2 pochodzącego ze złoża podziemnego, po odżelazieniu i butelkowaniu wody jest wyższa od ilości stwierdzonej przy ujęciu;
3) naturalna woda mineralna, woda źródlana lub woda stołowa nasycona dwutlenkiem węgla (gazowana) — w procesie rozlewania została nasycona CO2 ze złoża podziemnego lub o jakości wymaganej dla środków spożywczych.
Można wyróżnić także różne stopnie nasycenia wody dwutlenkiem węgla:
- nienasycona CO2 — niegazowana;
- niskonasycona — do stężenia 1500 mg/l CO2;
- średnionasycona — od 1500 do 4000 mg/l CO2;
- wysokonasycona — powyżej 4000 mg/l CO2.
Nie wolno natomiast odgazowywać wody podziemnej, która została zakwalifikowana jako naturalna woda mineralna ze względu na naturalną zawartość dwutlenku węgla oraz dodawać do niej innych składników niż wspomniany gaz.
Informacje na etykiecie to podstawa!
Na etykiecie powinny znaleźć się szczegółowe informacje dotyczące ujęcia wody oraz zawartości składników mineralnych w litrze wody.
Jeżeli podczas obróbki wody stosuje się powietrze wzbogacone w ozon to na opakowaniu powinna znaleźć się o tym stosowna wzmianka.
Kupujący powinien też zostać poinformowany, że usunięto dwutlenek węgla metodami fizycznymi — o czym świadczyć ma treść „całkowicie odgazowana” albo „częściowo odgazowana” umieszczona na etykiecie obok nazwy naturalnej wody mineralnej.
Natomiast jeśli woda zawiera powyżej 1,5 mg/l fluorków to trzeba umieścić adnotację, że woda nie powinna być regularnie spożywana przez niemowlęta i dzieci poniżej 7. roku życia.
Oznakowanie naturalnych wód mineralnych informacjami: „pobudza trawienie”, „stymuluje funkcje wątrobowo-żółciowe” może być użyte pod warunkiem, że jest to udokumentowane badaniami klinicznymi i farmakologicznymi.
Zawartość minerałów - co mówi rozporządzenie?
Woda zawiera także cenne dla zdrowia makro- i mikroelementy. Są to m.in. wapń, fosfor, magnez, sód, potas, siarka, żelazo, jod, cynk czy mangan. Naturalna woda mineralna może być w różnym stopniu zmineralizowana. Dopuszczalne odchylenia zawartości poszczególnych składników mogą wynosić nie więcej niż ± 20%. Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych znajdują się w tabeli poniżej.
KRYTERIA KLASYFIKACJI CHEMICZNEJ STOSOWANE W ZNAKOWANIU NATURALNYCH WÓD MINERALNYCH
| Lp. | Określenia | Kryteria |
| 1 | Bardzo niskozmineralizowana | Ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 50 mg/l |
| 2 | Niskozmineralizowana | Ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 500 mg/l |
| 3 | Wysokozmineralizowana | Ogólna zawartość soli mineralnych jest większa od 1500 mg/l |
| 4 | Zawiera wodorowęglany | Zawartość wodorowęglanów jest wyższa od 600 mg/l |
| 5 | Zawiera siarczany | Zawartość siarczanów jest wyższa od 200 mg/l |
| 6 | Zawiera chlorki | Zawartość chlorków jest wyższa od 200 mg/l |
| 7 | Zawiera wapń | Zawartość wapnia jest wyższa od 150 mg/l |
| 8 | Zawiera magnez | Zawartość magnezu jest wyższa od 50 mg/l |
| 9 | Zawiera fluorki | Zawartość fluorków jest wyższa od 1 mg/l |
| 10 | Zawiera żelazo | Zawartość żelaza dwuwartościowego jest wyższa od 1 mg/l |
| 11 | Kwasowęglowa | Zawartość naturalnego dwutlenku węgla w wodzie przy ujęciu jest wyższa od 250 mg/l |
| 12 | Zawiera sód | Zawartość sodu jest wyższa od 200 mg/l |
| 13 | Odpowiednia dla przygotowania żywności dla niemowląt | Zawartość: - sodu lub chlorków nie jest wyższa od 20 mg/l - fluorków nie jest wyższa od 0,7 mg/l - azotynów nie jest wyższa od 0,02 mg/l - azotanów nie jest wyższa od 10 mg/l |
| 14 | Odpowiednia dla diety ubogiej w sód | Zawartość sodu jest niższa od 20 mg/l |
| 15 | Może działać przeczyszczająco | Dla wód ocenionych klinicznie zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia |
| 16 | Może działać moczopędnie | Dla wód ocenionych klinicznie zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia |
Źródło: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych
Klasyfikacja chemiczna - dlaczego jest tak istotna dla konsumenta?
Dzienne zapotrzebowanie organizmu na dany składnik zależy m.in. od wieku, płci, sposobu odżywiania, stanu zdrowia, ale także okresu ciąży i laktacji, warunków pracy czy aktywności fizycznej. Według doniesień specjalistów, pozytywny wpływ na nasz organizm mają te składniki, które pokrywają co najmniej 15% zalecanego dziennego zapotrzebowania. Różnorodny skład chemiczny dostępnych wód mineralnych umożliwia wybór zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem.
Jak się okazuje, woda mineralna, zwłaszcza wysokomineralizowana, dobrze dobrana do indywidualnych potrzeb i wypijana w odpowiednich ilościach, może dostarczać nawet do kilkudziesięciu procent minerałów zalecanych do spożycia w ciągu dnia. Przykładowo, codzienne picie wody bogatej w wapń może zwiększyć prewencję osteoporozy, a w przypadku magnezu – nadciśnienia i chorób układu krążenia. Jednak ze względu na współobecność w niektórych wodach znacznych stężeń sodu i chlorków, regularne ich picie powinny ograniczać osoby z chorobami serca i nerek oraz z nadciśnieniem. W takich przypadkach zaleca się spożywanie wody średniozmineralizowanej. Natomiast wody niskozmineralizowane z niską zawartością sodu i chlorków, skutecznie nawadniają organizm oraz sprawdzą się podczas przygotowywania pokarmów i napojów, zwłaszcza dla dzieci.
